Twijfel
In de wetenschap, kunst, politiek –om een paar voorbeelden te noemen– speelt twijfel een belangrijke rol. Op alle vlakken: zo zullen over de verkiezingen die voor de deur staan nog vele kiezers ook nu nog in twijfel verkeren. Politici zelf twijfelen niet zo. Wat weer opviel tijdens het cultuurdebat begin dit jaar, was het gebrek aan twijfel wanneer de minister van OCW, Jet Bussemaker, haar beleid verdedigt. Volledig zeker lijkt zij te zijn van de beleidskeuzes die zijn uitgezet. Steeds word ik dan overvallen door nieuwsgierigheid naar de worsteling en twijfels die aan deze zekerheid zijn voorafgegaan. En zijn er nog steeds twijfels? Zou ze tijdens een debat nooit denken: “Heb ik wel het goede gedaan?”, of achteraf, wanneer het beleid z’n afdruk heeft achtergelaten?
De zekerheid die bewindslieden uitstralen hebben vaak iets ergerlijks. Hoezo is die en die lijn de beste optie? De verdediging van een standpunt laat vaak te wensen over en is niet al vaak genoeg gebleken dat bewindslieden er net zo vaak naast zitten als gewone mensen die het zonder schare van raadgevers moeten stellen? Maar de uitgestraalde zekerheid van een minister lijkt, in het publieke domein, belangrijker dan de twijfels die aan de getoonde zekerheid voorafgingen: zelfverzekerdheid wekt vertrouwen en laat weinig ruimte.
Kan het tonen van twijfel ook vertrouwen wekken? Sinds de 17e eeuwse filosoof René Descartes, verwijst twijfel naar een proces, naar nadenken. Twijfel is het begin van de wijsheid: dubito, ergo cogito, ergo sum (ik twijfel, dus ik denk, dus ik ben). In de wetenschap en in de kunst wordt ook nu nog het twijfelen omarmd.
Want bij overtuiging sluit je alle andere mogelijkheden uit. Kunstenaars hebben twijfel nodig om verder te komen. Twijfel als motor om te onderzoeken en te maken, om tot bijzondere gedachten te komen en het experiment aan te gaan. Twijfel als noodzakelijk onderdeel van de creatie, en twijfel die leidt tot uitdaging en daarmee wellicht tot openheid voor andere ideeën over hoe de wereld, de realiteit, anders kan worden gezien en gedacht.
Er is twijfel in het proces voorafgaand aan het maken van nieuw werk en daarna weer, wanneer het werk wordt getoond. Op het moment dat de keuze voor het te maken nieuwe werk is gemaakt, kan beter alle twijfel even worden vergeten. Zoals Bussemaker zelfverzekerd haar beleid presenteert, begint de kunstenaar zelfverzekerd aan het nieuwe werk. Gelukkig maar.
De Provinciale Statenverkiezingen van 18 maart aanstaande zijn niet onbelangrijk voor de kunst en wellicht voor de ruimte die haar in de toekomst op het gebied van twijfel is gegund.
In verkiezingsperioden worden wij – de kiezers – overvallen door twijfel. Twijfel om wel of niet te gaan stemmen en in het gunstige geval twijfel over wat en wie te kiezen. Campagnevoerders haken handig in op die twijfel en slaan ons met zekerheden en beloftes om de oren. Wij kauwen nog even op alle informatie en slaan dan – hopelijk zelfverzekerd – toe in het stemhokje, om vervolgens vertwijfeld weer de deur uit te lopen en te denken “Heb ik wel het goede gedaan?”
We zullen het zien.
Dutch 
English