Oud

Wat leeftijd betreft bevinden de meeste mensen zich ergens tussen jong en oud. Bijna iedereen wil uiteindelijk oud worden en dus logischerwijs richting oud blijven bewegen. Of zij ook oud willen zijn, is een andere vraag: “Iedereen wil oud worden, maar niemand wil het zijn”, wordt wel eens gezegd. Jong zijn is nog steeds de norm. ‘Jong’ wordt in één adem genoemd met ‘vernieuwend’, alsof het synoniemen zijn en alsof het tegengestelde ook waar is: ‘oud en behoudend’.

Het zijn clichés die soms waar zijn en soms niet maar die als algemene regel niet geldig zijn, ook al wordt vaak gehandeld alsof dat wel zo is.

Bij beeldend kunstenaars lijkt het of leeftijd een andere rol speelt in hun leven, alsof de lijn van jong naar oud bij hen andere wendingen neemt. Zij werken vaak door tot ver na de pensioengerechtigde leeftijd, blijven zichzelf en hun werk ontwikkelen en blijven openstaan voor het verdiepen van hun kunstenaarschap. Er zijn natuurlijk meer beroepsgroepen waar dit voor geldt, misschien geldt het voor iedereen die plezier heeft in wat hij of zij doet – en gezond is van lijf en leden – kunstenaar of geen kunstenaar.

De ouder wordende kunstenaar staat in de belangstelling, zo blijkt ook uit het essay van Leo Delfgaauw dat het Mondriaan Fonds begin dit jaar uitgaf. Het essay is zeer de moeite waard om te lezen en geeft genoeg stof om over door te denken. Wat betekent ouder worden, in een wereld waarin jong zijn zo wordt gewaardeerd, waar je al vanaf je 30e geheimzinnig doet over je leeftijd, en waar je eenmaal boven de 50 jaar op de arbeidsmarkt een marginale positie inneemt? Wat betekent ouder worden als je als kunstenaar een leven lang werken nalaat en misschien nog lang niet klaar bent met werken? Nog vol nieuwe ideeën zit of juist dingen wilt doorgeven aan nieuwe generaties? En wat betekent het voor een carrière in de kunsten dat de meeste kunstprijzen voor jonge kunstenaars zijn bedoeld?

Jong zijn draagt een belofte in zich en die kan aantrekkelijker zijn dan de werkelijkheid. Die belofte wordt misschien ingelost tijdens het ouder worden, misschien ook niet. Iedereen wil oud worden, niemand wil het zijn. Terwijl het klimmen der jaren veel positiefs brengt. Geduld vervangt rusteloosheid, kennis neemt geleidelijk de plaats in van nieuwsgierigheid, verwondering maakt ruimte voor inzicht en verdieping neemt het over van vernieuwing. Ervaringen kunnen worden doorgegeven en al die ‘rust en wijsheid’ leidt niet zelden tot grote hoogtes.

Jong en vernieuwend is goed en oké. Oud en verdiepend lijkt per definitie wat saai. Het wordt tijd om dat cliché te bevragen en om ‘inclusiviteit’ niet alleen op bijvoorbeeld culturele achtergrond en gender, maar ook op geboortejaar te betrekken. En als dan aan het eind van de rit iedereen meetelt, willen we niet alleen oud worden, maar willen we het ook zijn.

Meer Covers & Opinie

ADVERTENTIES